Nieprawidłowości w rozwoju fizycznym dzieci

Niezaspokojona potrzeba ruchu i wyręczanie dzieci w prostych czynnościach sprawia, że wielu przedszkolaków ma tzw. niezborność ruchową całego ciała, której towarzyszy niezręczność manualna. Ruchy takich dzieci są kanciaste i nieskoordynowane, widoczne zarówno podczas biegania, zabaw z piłką ( nie potrafią jej złapać), podczas spaceru (nie potrafią dostosować długości kroków do idących dzieci). Ponadto nie potrafią koordynować ruchów obu rąk tzn. wykonują czynności jedna ręką, a druga im wyraźnie przeszkadza. Z tego powodu nie radzą sobie z czynnościami złożonymi – ubieraniem lalki, zapinaniem guzików. Trudności sprawiają im czynności samoobsługowe – powoli i niezręcznie myją się, nakładają i zdejmują odzież. Nie chcą również uczestniczyć w ruchowych zabawach zespołowych, nie chcą rysować, malować, wydzierać, nie potrafią posługiwać się nożyczkami, szybko się męczą i wypuszczają je z ręki itd.

Niezgrabności ruchowej często towarzyszy również nadpobudliwość psychoruchowa, charakteryzująca się nadmierną rychliwością, wzmożoną wrażliwością emocjonalną, impulsywnością, zmiennością działań i zainteresowań, co jest efektem poważnych trudności w skupieniu uwagi. Dzieci o takich cechach:

• zachowują się jak „nakręcone”, nie potrafią nawet na krótką chwilę spokojnie postać, posiedzieć na krzesełku, biegają gdy robić tego nie wolno;
• nie chcą brać udziału w zajęciach wymagających podporządkowania się regułom, np. czekać na swoją kolej, wstrzymać się od określonych czynności;
• nie potrafią wstrzymać się od mówienia, przerywają wypowiedzi innych, sami mówią głośno i chaotycznie.

Jeżeli takim zachowaniom towarzyszą zaburzenia koncentracji uwagi, nazywamy je „zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi”. Dzieci z takim zespołem przez króciutką chwilę słuchają, co się do nich mówi jednak każdy silniejszy bodziec skupia jego uwagę. Dlatego z wielkim trudem rozumieją proste polecenia i ich nie wykonują.

Wczesne rozpoznanie i wdrożenie postępowania usprawniającego przyczyni się do lepszego funkcjonowania dziecka. Jednak bywa tak, że dorośli stosunkowo późno rozpoznają u dzieci oznaki niezgrabności ruchowej i nadpobudliwości psychoruchowej. A ponadto istnieje przekonanie, że nadmierna ruchliwość z czasem wyciszy się, a dziecko będzie sprawniejsze ruchowo i spokojniejsze.

Bezwzględnie należy zarówno w przedszkolu jak i w domu dbać o sprawność ruchową dzieci poprzez systematyczne organizowanie im ruchu, w różnych formach: ćwiczeń gimnastycznych, zabaw ruchowych, sportowych itp., zarówno w pomieszczeniu, jak i w ogrodzie, w parku, na boisku, o różnych porach roku. Należy również kształtować u dzieci takie umiejętności, jak: uważne słuchanie, realizowanie poleceń, współpracę z innymi dziećmi, wzmacniać wiarę we własne możliwości.

Poprzez wspomaganie dzieci w rozwoju fizycznym na pewno podniesiemy ich sprawność ruchową, ale również wspomagamy je w rozwoju umysłowym oraz w kształtowaniu czynności samoobsługowych. Bowiem wszystkie te obszary są ze sobą powiązane i wszystkie razem mają wpływ na harmonijny rozwój dzieci.

Literatura: E. Gruszczyk – Kolczyńska (red.), „Starsze przedszkolaki”, Kraków 2014;