Lustereczko powiedz przecie…

„Lustereczko powiedz przecie…”Dziecko narcystyczne

Na początku należy wyjaśnić czym jest narcyzm?

Osoby narcystyczne są przekonane o własnej wyjątkowości, skoncentrowane ekstremalnie na sobie, wyolbrzymiające swoje zdolności i osiągnięcia, pochłonięte wyobrażeniami o nieograniczonych zdolnościach, uważające się za lepszych od innych, przekonane, że inni powinni być na ich usługach, spełniać ich kaprysy, być im podporządkowani, odczuwające silną potrzebę zwracania na siebie uwagę. Są aroganckie, wyniosłe, płytkie, wykazują zupełny brak wrażliwości i empatii

w stosunku do uczuć i potrzeb innych.

W obecnym świecie narcystyczne cechy osobowości stały się powszechne, czemu sprzyja konsumpcjonizm, szybkie tempo życia, gloryfikowanie zewnętrznych atrybutów sukcesu, kultura selfie, rozmycie norm i wartości cenionych w stabilnym społeczeństwie.

Istnieje wiele teorii przedstawiających genezę zachować narcystycznych, jednak niemal wszystkie wskazują na to, że początkiem narcyzmu są zaburzenia spowodowane deficytami, czy konfliktami, którego źródłem są problemy we wczesnych relacjach dziecka z opiekunami. Jednym z takich mechanizmów może być przecenianie dziecka przez rodziców, przypisywanie przymiotów nie mających potwierdzenia w rzeczywistości. Rodzice mogą również przenosić swoje niezaspokojone ambicje, czy potrzeby na dziecko, przez co może rozwijać się u niego poczucie, że jest kochane nie za to, jakie jest naprawdę ale za wyobrażone zalety. Rodzice przyszłej osoby narcystycznej wysyłają sprzeczne komunikaty - często sami są zimni emocjonalnie, niedostępni, a nawet złośliwi

i agresywni. To niszczy obraz siebie i dziecko uruchamia wówczas mechanizmy obronne, których często dostarcza sama rodzina, chcąc dopatrywać się u dziecka szczególnych zdolności, oczekują dokonania wielkich rzeczy, każą mu być kimś wyjątkowym. Rodzice projektują na dziecko niespełnione ambicje, a rodzicielska obojętność i zarazem wysokie oczekiwania, mimo nierzeczywistych cech powodują powstawanie patologicznych sposobów regulacji swojej samooceny, a w takich warunkach niemożliwe jest zbudowanie zintegrowanej tożsamości.

Narcyzm ma korzenie w zawyżaniu poczucia własnej wartości dziecka poprzez poświęcanie mu nieograniczonej uwagi, pochwał i uznania. Takie traktowanie skutkuje brakiem bliskich relacji

z innymi, którzy są traktowani instrumentalnie.

Patologiczna forma narcyzmu ma miejsce wówczas, gdy dziecko jest przekonane, że już w tym momencie życia jest obdarzone niezwykłymi umiejętnościami. Skutkuje to silną zazdrością, jeśli chodzi o osoby, które w danej dziedzinie są lepsze od niego. Ponadto poprzez zapewnienia, że jest wyjątkowe, dziecko nie jest w stanie poradzić sobie w sposób zrównoważony z niepowodzeniami, niezależnie od ich rozmiaru.

Należy powiedzieć, że prawidłowo rozwijające się dziecko ma cechy rozwojowe dziecięcego narcyzmu, dzięki czemu jest ono w stanie wyrazić dyskomfort fizyczny i emocjonalny, czyli płacze, gniewa się, domaga uwagi. Kluczowa jest tutaj postawa rodziców. Mądrzy i kochający rodzice zapewniają dziecku fizyczne i psychiczne wsparcie w jego rozwoju, budując poczucie bezpieczeństwa i wiarę we własne możliwości, a przy tym rozsądnie wyznaczają granice, które są

w równowadze między uwagą kierowaną na siebie a otwartością na innych, poszanowaniem własnych praw a tolerancją w stosunku do innych, koncentracją na swoich potrzebach z jednoczesnych dostrzeganiem potrzeb i uczuć innych.

Niekorzystne rozwojowo jest wpajanie małemu dziecku poczucia bycia lepszym od innych

i stawianie go w pozycji uprzywilejowanej. Niestawianie żadnych granic, niewyciąganie konsekwencji z niepożądanych zachowań i często jawne dawanie przyzwolenia na łamanie obowiązujących reguł. Nie jest również właściwe wyręczanie dziecka przez rodziców, po to żeby zaoszczędzić mu jakichkolwiek bolesnych doświadczeń. Rozkładanie ochronnego parasola powoduje, że dziecko nie uczy się w naturalny sposób wchodzenia w interakcje z innymi, nie potrafi wziąć odpowiedzialności za swoje zachowanie. Taki scenariusz wychowawczy jest jeszcze bardziej niekorzystny, gdy każde z rodziców prezentuje inne postawy wychowawcze. Jedno z rodziców rozpieszcza dziecko i stawia je na piedestale, natomiast drugie wciąż je krytykuje i okazuje, że bez względu na okoliczności nie będzie w stanie spełnić jego oczekiwań.

Aby zapobiec wychowaniu przyszłego narcyza rodzice powinni więc zacząć od samych siebie. Tworzyć wspólne i zdrowe relacje aby być w stanie odpowiednio modelować zachowania swoich dzieci i kształtować zdrowe postawy. Wprowadzać mądre zasady i granice w wychowaniu, które staną się fundamentem zdrowej osobowości w życiu dorosłym. Dziecko musi wiedzieć, jakie zachowania są właściwe i dozwolone, a jakie kompletnie zabronione. Dziecko potrzebuje motywowania, aprobaty, ale nie bezkrytycznego zachwytu i spełniania wszystkich zachcianek. Należy również:

rozmawiać o uczuciach i doświadczeniach,
doceniać zachowania ujawniające życzliwość i współpracę,
pozwolić dziecku doświadczać anonimowego aktu życzliwości,
wesprzeć wysiłki dziecka, aby nawiązywało bliskie relacje z rówieśnikami,
być wzorem dla swojego dziecka w zakresie dbania o relacje,
wykorzystywać codzienne okazje do wzbudzania współczucia dla innych ludzi,
pomagać dziecku odkryć, co ma wspólnego z innymi ludźmi,
uczyć umiejętności czytania z twarzy,
zachęcać do konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze złością i sytuacjami trudnymi,
rozwijać poczucie moralności, które zależy od wewnętrznej samokontroli, a nie od nagród i kar,
wspierać rozwój empatii, elementarnej kompetencji społecznej, rozumianej jako doświadczanie stanów emocjonalnych innych osób.